کد مطلب:25771 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:28

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا حضرت آدم صرفاً يك انسان برگزيده بودهاند، يا اين كه پيامبر بودهاند؟

براي اثبات نبوت حضرت آدمغ، ميتوانيم به دو طريق استدلال كنيم:

1. آياتي كه بر خصوص نبوت آن حضرت دلالت ميكنند. اين آيات عبارت است از:

1. إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَيََّ ءَادَمَ وَنُوحًا وَءَالَ إِبْرَ َهِيمَ وَءَالَ عِمْرَ َنَ عَلَي الْعَـَـلَمِينَ ;(آل عمران،33) خداوند، آدم و نوح و آلابراهيم و آل عمران را بر جهانيان برتري داد.

در اين آيه دو نكته قابل توجه است:

الف ـ به كار رفتن كلمة اصطفي، دربارة حضرت آدم

ب ـ قرار گرفتن نام آدم، در كنار نوح، آل ابراهيم و آل عمران

روشن است كه اصطفي در فرهنگ قرآني به جز وظيفة پيامبري و مسئوليت پيامرساني به مردم، چيز ديگري نيست. خداوند در قرآن كريم ميفرمايد: قَالَ يَـَمُوسَيََّ إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَي النَّاسِ بِرِسَـَـلَـَتِي وَبِكَلَـَمِي...;(اعراف،144) ]خداوند[ فرمود: اي موسي! من تو را با رسالتهاي خويش و با سخن گفتنم ]با تو[، بر مردم برتري دادم و برگزيدم. هم چنين ميفرمايد: ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَـَبَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا;(فاطر،32) سپس اين كتاب ]آسماني[ را به گروهي از بندگان برگزيدة خود به ميراث داديم.

در آية ديگر آمده است: وَ مَن يَرْغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبْرَ َهِيمَ إِلآمَن سَفِهَ نَفْسَهُو وَ لَقَدِ اصْطَفَيْنَـَهُ فِي الدُّنْيَا;(بقره،130) جز افراد سفيه و نادان، چه كسي از آيين ابراهيم روي گردان خواهد شد؟ ما او را در اين جهان برگزيديم.

از سوي ديگر قرار گرفتن نام آدمغ در كنار نوحغ و ديگران، ميتواند قرينه بر پيامبر بودن آن حضرت باشد.

بنابراين، به لحاظ اين كه نوح، آل ابراهيم و آل عمران، به نوبة خود پيامبر بودهاند; پس آدم نيز پيامبر خواهد بود.

شبهه و دفع آن: ممكن است گفته شود كه استعمال اصطفأ به تنهايي، نميتواند پيامبر بودن فردي را ثابت كند; چرا كه همان واژه، در قرآن دربارة حضرت مريمنيز به كار رفته است حال آن كه ايشان پيامبر نبودهاند. در پاسخ ميگوييم: اين مورد استثنايي، به ملاحظة آيات ديگري است كه دلالت دارد پيامبر، از طايفة مردان ميباشد، نه زنان; مانند: وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلآرِجَالاًنُّوحِيَّ إِلَيْهِم مِّنْ أَهْلِ الْقُرَيََّ;(يوسف،109) و ما نفرستاديم پيش از تو، جز مرداني از اهل آباديها كه به آنها وحي ميكرديم. و آية: وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ إِلآرِجَالاًنُّوحِيَّ إِلَيْهِمْ فَسْ ئ‹َلُوَّاْ أَهْلَ الذِّكْر;(نحل،43) و پيش از تو، جز مرداني كه به آنها وحي ميكرديم، نفرستاديم; اگر نميدانيد از آگاهان بپرسيد.

2. ثُمَّ اجْتَبَـَهُ رَبُّهُو فَتَابَ عَلَيْهِ وَ هَدَيَ ;(طه،122) سپس پروردگارش او را برگزيد و توبهاش را پذيرفت و هدايتش نمود. در لسان قرآن اجتبأ، در حق كساني به كار رفته كه پيامبر بودهاند; مانند آية: فَاجْتَبَـَهُ رَبُّهُو فَجَعَلَهُو مِنَ الصَّـَـلِحِينَ ;(قلم،50) ولي پروردگارش او ]حضرت يونس[ را برگزيد و از صالحان قرار داد. و آية: وَ كَذَ َلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَ يُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الاْ ئَحَادِيث;(يوسف،6) و اين گونه پروردگارت تو ]حضرت يوسف[ را بر ميگزيند و از تعبير خوابها به تو ميآموزد.

2. آياتي كه به طور عموم بر نبوت آن حضرت، دلالت دارد:

آياتي كه دلالت دارد بر اين كه خداوند هيچ گاه كسي را بدون اين كه از سوي رسولي، ابلاغ بيان و وظيفه به او شود، در آخرت معذّب نكرده و يا در دنيا هلاك نميكند. بعضي از اين آيات عبارت است از:

1. وَ مَا كُنَّا مُعَذِّبِينَ حَتَّيَ نَبْعَثَ رَسُولاً;(اسرأ،15) و ما هرگز ]قومي را[ مجازات نخواهيم كرد، مگر آن كه پيامبري مبعوث كرده باشيم ]تا وظايفشان را بيان كند[.

2. وَ مَا كَانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَيَ حَتَّيَ يَبْعَثَ فِيَّ أُمِّهَا رَسُولاًيَتْلُواْ عَلَيْهِمْ ءَايَـَتِنَا;(قصص،59) و پرودگار تو هرگز شهرها و آباديها را هلاك نميكرد تا اين كه در كانون آنها پيامبري مبعوث كند كه آيات ما را بر آنان بخواند.

از اين رو بر اساس اين آيات لازم است براي انسانهاي ابتدايي پيامبري مبعوث شود. و اين شخص، همان حضرت آدمغ، نخستين مخلوق خداوند بر روي زمين است.

افزون بر اين براهين، احاديث نيز بر پيامبر بودن آدمغ، دلالت دارد; از آن جمله:

1. عن ابيذر قال يا رسول اللّه ارأيت آدم أنبياً كان؟ قال: نعم كان نبياً رسولاً; ابوذر گفت: يا رسول اللّه! آيا به نظر شما آدم نبي بوده است؟ پيامبر6 فرمود: بلي آدم نبي و رسول بود.

2. در مجلس مأمون، علي بن محمد بن الجهم، از امام رضا7 پرسيد: اي پسر رسول خدا! آيا شما قائل به عصمت انبيا هستيد؟ امامفرمود: بلي، گفت: پس شما آية وَ عَصَيََّ ءَادَمُ رَبَّهُو فَغَوَيَ را چگونه توجيه ميكنيد؟ امامفرمود: واي بر تو، اي علي! از خدا بترس و فواحش را به پيامبران خدا نسبت مده و كتاب خدا را به رأي خود تفسير نكن.

از اين حديث به روشني استفاده ميشود كه امامهم چون پيامبر6، به نبوت آدمغ قائل بوده است.(براي مطالعة بيشتر ر.ك: الميزان، علامه طباطبايي;، ج 1، ص 145ـ150، قم نشر اسماعيليان.)